Αυθεντικότητα στο κρασί: Μία Διαρκώς Εξελισσόμενη Έννοια

Τις τελευταίες δεκαετίες, η ευαισθητοποίηση σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τη μη βιώσιμη ανάπτυξη έχει αυξηθεί σημαντικά. Αυτό έχει ενισχύσει τον διάλογο στην οινική κοινότητα σχετικά με ζητήματα αυθεντικότητας και γενικά τις τάσεις που αρχίζουν να ορίζουν τον κόσμο του κρασιού.
Ποιος αποφασίζει τι είναι αυθεντικό στο κρασί; Οι παραγωγοί; Οι καταναλωτές; Οι αγορές;
Ή μήπως η ίδια η γη που το γεννά;

Για την πλειονότητα των καταναλωτών κρασιού, η απάντηση στο ερώτημα «τι είναι αυθεντικότητα στο κρασί» είναι απλή και συνοψίζεται ως εξής: Τα γευστικά χαρακτηριστικά ενός αυθεντικού κρασιού φέρουν έντονα την υπογραφή της περιοχής στην οποία παράχθηκε.
Ωστόσο, παραμένει το ερώτημα: ποιος είναι ο ρόλος του αμπελουργού στην παραγωγή ενός αυθεντικού κρασιού;
Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί εάν οι μικροαποφάσεις και οι καθημερινές πρακτικές εξακολουθούν να έχουν σημασία.
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι το σύγχρονο ιδεώδες της «αυθεντικότητας» είναι απλώς μια ποπ-πολιτισμική μανία. Για αυτούς, η λέξη έχει χάσει το νόημά της, καθώς χρησιμοποιείται παντού και όλοι θέλουν να είναι αυθεντικοί.

Παρακολουθώντας τις απόψεις σημαντικών στελεχών της αγοράς κρασιού, καθώς οι τάσεις αλλάζουν, προκύπτει ένα ενδιαφέρον παράδοξο:
Η αναζήτηση της αυθεντικότητας στο κρασί είναι η νέα μόδα.
Πράγματι, ένα σημαντικό ποσοστό συλλεκτών και φίλων του κρασιού στρέφεται όλο και περισσότερο προς τη βιολογική καλλιέργεια, τα φυσικά και τα «κρασιά terroir».
Γεγονός που έχει οδηγήσει σε έναν επαναπροσδιορισμό της παραγωγής, αλλά και στη στρατηγική εταιρειών χονδρικής πώλησης, οι οποίες αναπροσαρμόζουν τα χαρτοφυλάκιά τους με βάση αυτή την τάση.

Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η αυθεντικότητα είναι «μια κοινωνικά διαπραγματεύσιμη έννοια».
Οι αντιλήψεις για την αυθεντικότητα διαμορφώνονται συχνά με βάση την ηλικία, τη γνώση και τις κοινωνικές εμπειρίες.
Ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι η σημερινή ιδέα της αυθεντικότητας στο κρασί είναι απόρροια ενός τυχαίου αποτελέσματος ή μιας παλιάς ιδέας, μόνο εάν ένας ικανός αριθμός ανθρώπων αντλήσει έμπνευση και δράσει πάνω σε αυτήν, θα οδηγηθούμε σε μακροπρόθεσμη επιτυχία.
Οι ιδέες αποδίδουν καρπούς όταν εφαρμόζονται, όχι όταν απλώς καταναλώνονται.
Η απόδειξη του terroir βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια των οινοποιών.
Αυτό είναι που κάνει το κρασί τόσο ελκυστικό.

Η ιστορία της διαμάχης μεταξύ μοντερνιστών και παραδοσιακών οινοποιών στο Barolo είναι ευρέως γνωστή.
Από τη μία, οι παραδοσιακοί υπερασπίστηκαν τις παλιές μεθόδους παραγωγής κρασιού και τόνισαν την τυπικότητα του Barolo, αρνούμενοι να προσαρμοστούν στο σύγχρονο «παγκόσμιο» στυλ.
Από την άλλη, οι νεωτεριστές, που δεν φοβήθηκαν να ταράξουν τα νερά, υποστήριξαν ότι διόρθωσαν τα μειονεκτήματα των παλιών μεθόδων και ότι τα νέα κρασιά ανταποκρίνονται καλύτερα στις προτιμήσεις των καταναλωτών.
Το αποτέλεσμα; Μια σύγκρουση που άλλαξε για πάντα τον κόσμο του κρασιού.
Ποιος είχε δίκιο;

Ρώτησα τον Elio Altare, ο οποίος υπήρξε βασική προσωπικότητα στην αλλαγή του τρόπου παραγωγής του Barolo τη δεκαετία του 1980, να μου πει τη γνώμη του.
Τόνισε ότι το κρασί είναι αυθεντικό όχι λόγω κάποιων γραπτών κανόνων ή επιβεβλημένων δογμάτων, αλλά χάρη στην ειλικρίνεια της σκέψης.
Κάθε κρασί μπορεί να είναι αυθεντικό όταν ο οινοποιός εκφράζεται μέσα από αυτό και πιστεύει ειλικρινά στη δημιουργία του.
«Γιατί στο τέλος αυτό κάνουμε: δημιουργούμε κάτι που μας εκπροσωπεί σε όλο τον κόσμο».
Αναρωτήθηκε: «Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι κατέχει τη μοναδική αυθεντική έκφραση;
Πού βρίσκεται, λοιπόν, η αυθεντικότητα του Barolo;»

Αξίζει να θυμηθούμε ότι το Barolo κάποτε ήταν ένα αφρώδες, γλυκό κρασί.
Χάρη στον Camillo Benso, Κόμη του Cavour, και τον Γάλλο οινολόγο Louis Oudart, μετατράπηκε σε ξηρό κρασί.
Το Barolo ήταν ήδη γνωστό, αλλά σίγουρα όχι τόσο διάσημο και δημοφιλές όσο σήμερα.

Τι συμβαίνει όμως όταν κάποιος ακολουθεί τον δικό του δρόμο στην πιο διάσημη αμπελουργική περιοχή του κόσμου;
Το Château Pontet-Canet, στην αριστερή όχθη του Μπορντό, έχει σημειώσει τόσο μεγάλη πρόοδο που θα μπορούσε κανείς να πει ότι κανένα άλλο κτήμα στο Μπορντό δεν έχει βελτιώσει την ποιότητα των κρασιών του σε αντίστοιχο επίπεδο.
Απολαμβάνει τον θαυμασμό της οινικής κοινότητας και λαμβάνει εξαιρετικές βαθμολογίες από τους κριτικούς.

Απευθύνθηκα στην Justine Tesseron, τρίτης γενιάς ιδιοκτήτρια του Château Pontet-Canet.
Όταν το 2004 η οικογένεια Tesseron αποφάσισε να εγκαταλείψει τη συμβατική αμπελουργία, η κοινότητα του Μπορντό έμεινε έκπληκτη.
Από τη σοδειά του 2010, το κτήμα είναι πλέον πιστοποιημένο ως βιολογικής και βιοδυναμικής καλλιέργειας.
Η Tesseron ανέφερε ότι ο βασικός λόγος για αυτήν την αλλαγή ήταν η ποιότητα του κρασιού και η καθαρότερη έκφραση του terroir.
Χωρίς δισταγμό, μου είπε ότι μπορούσε να γευτεί τη διαφορά στην ποιότητα του Merlot ήδη από την επόμενη συγκομιδή.
Πιστεύει ότι αυτή η μέθοδος καλλιέργειας είναι ο μόνος τρόπος για να ενισχυθεί η αυθεντικότητα του Pauillac και του terroir του Pontet-Canet.
Τόνισε επίσης ότι η χρήση αποκλειστικά δρύινων βαρελιών για την παλαίωση έκρυβε πολλές γεύσεις, συγκρίνοντάς το με το υπερβολικό μακιγιάζ.
Γι’ αυτόν τον λόγο, μείωσε τη χρήση βαρελιών και άρχισε να ωριμάζει ένα μέρος της παραγωγής σε τσιμεντένιες δεξαμενές, για να διατηρήσει την καθαρότητα και τη φρεσκάδα του φρούτου.

Σε μια εποχή όπου το κρασί έχει γίνει επένδυση, marketing και lifestyle, η αυθεντικότητα δεν είναι απλώς ένα concept.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η αυθεντικότητα στο κρασί δεν φαίνεται να έχει έναν στατικό ορισμό.
Είναι ένας ζωντανός, διαρκώς εξελισσόμενος διάλογος, που εξαρτάται από τον δημιουργό του και την εποχή του.
Για εμάς που ζούμε και αναπνέουμε τον κόσμο του κρασιού, η αυθεντικότητα δεν είναι μια επιφανειακή έννοια, αλλά μια διαρκής αναζήτηση.
Πολλοί sommelier, κι εγώ μαζί τους, πιστεύουμε στην αυθεντικότητα ως ηθική δημιουργία.

Οι συνειδητοποιημένοι και ταλαντούχοι αμπελουργοί παράγουν πραγματικά αυθεντικά κρασιά, βασισμένα στη σχέση ανθρώπου και αμπελιού, με αφοσίωση στην παράδοση, τη βιωσιμότητα, την ποιότητα και την πρόοδο.
Τα αυθεντικά κρασιά αφηγούνται τη δική τους ιστορία — μια ιστορία που πηγάζει από τον χαρακτήρα τους και καθορίζεται από το πάθος, την αφοσίωση και τις επιλογές του παραγωγού τους.

Άραγε, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πότε ένα κρασί είναι αυθεντικό;
Ή μήπως η αυθεντικότητα είναι, τελικά, μια προσωπική υπόθεση;