Μπαχαρικά: Η καρδιά των Χριστουγεννιάτικων γεύσεων.

της Ελευθερίας Νταβατζή

Τα μπαχαρικά είναι η καρδιά των χριστουγεννιάτικων γεύσεων και αρωμάτων, με βασικούς πρωταγωνιστές την κανέλα, το γαρύφαλλο, το μοσχοκάρυδο, τον αστεροειδή γλυκάνισο, το τζίντζερ και — γιατί όχι — το τσίπουρο.

Πάνε παντού.
Αρωματίζουν γλυκά, ποτά (όπως το ζεστό κρασί – glühwein), κρέατα, ενώ συχνά διακοσμούν και το σπίτι, δημιουργώντας την απόλυτη γιορτινή ατμόσφαιρα.

Πολύτιμα αρώματα και σκόνες με ιστορία.

Η παγκόσμια ιστορία και το εμπόριο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα μπαχαρικά, καθώς πρόκειται για από τα αρχαιότερα αγαθά που διακινήθηκαν στον κόσμο. Για αυτά τα σπάνια και πολύτιμα προϊόντα οι άνθρωποι έκαναν πολέμους, συμμαχίες, εξερευνήσεις και ανακαλύψεις. Χρησιμοποιούνταν ευρύτατα στη μαγειρική, αλλά και στην παρασκευή ελαίων, φαρμάκων και αφροδισιακών μειγμάτων, ενώ αποτελούσαν μέρος θρησκευτικών και κοινωνικών τελετουργιών.

Ξεκινούσαν από την Ινδία, έφταναν στην Αίγυπτο και στη συνέχεια προωθούνταν στην Ευρώπη. Οι Άραβες έμποροι, θέλοντας να αποτρέψουν άλλους από το να εμπορευθούν αυτά τα πολύτιμα προϊόντα, πλάθουν μύθους για τη μυστηριώδη χώρα της Ινδίας. Απέκρυπταν πληροφορίες και μιλούσαν για σημεία και τέρατα: για φτερωτούς δράκους που φύλαγαν λάκκους γεμάτους ζαφορά, γλυκάνισο και κάρδαμο, ή για άγριους γίγαντες που περιπολούσαν στις περιοχές όπου φύτρωνε το κύμινο.

Στα τέλη του 15ου αιώνα, όμως, τα δεδομένα αλλάζουν. Οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να σπάσουν το εμπορικό μονοπώλιο της Βενετίας. Οι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι φέρνουν μπαχαρικά από την Ινδία περνώντας το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας, ενώ ο Χριστόφορος Κολόμβος στρέφει το βλέμμα του δυτικά, πιστεύοντας ότι ο συντομότερος δρόμος για την Ινδία περνά μέσα από τον Ατλαντικό. Και, όπως γνωρίζουμε, καταλήγει στην Αμερική.

Ας δούμε, λοιπόν, ένα προς ένα τα μπαχαρικά που μυρίζουν Χριστούγεννα.

Κανέλα

Το πεδίο χρήσης της κανέλας τα Χριστούγεννα είναι τεράστιο. Το μπαχαρικό αυτό προέρχεται από την Κεϋλάνη και το αιθέριο έλαιό του μειώνει το σάκχαρο στο αίμα και τα επίπεδα λιπιδίων, θερμαίνει το σώμα από το εσωτερικό, βοηθά την πέψη και προστατεύει την καρδιά.

Η ιστορία της κανέλας ξεκινά από την αρχαιότητα (πριν το 2000 π.Χ.) στην Ασία. Οι Αιγύπτιοι τη χρησιμοποιούσαν για μουμιοποίηση και θρησκευτικές τελετές, οι Ρωμαίοι σε αρωματικά, ενώ στον Μεσαίωνα έφτασε στη Δύση ως μπαχαρικό πολυτελείας για τη μαγειρική, την ιατρική και την αρωματοποιία. Σήμερα είναι καθημερινή, αλλά παραμένει αγαπημένη για τις ευεργετικές της ιδιότητες.

Μελομακάρονα, ζεστό κρασί και όχι μόνο. Ένα γιορτινό κοκκινιστό μοσχάρι χρειάζεται την κανέλα του για να «μυρίσει» Χριστούγεννα. Ακόμα και ένα απλό ρόφημα — ένα τσάι ή ένα γάλα — μεταμορφώνεται με ένα ξυλάκι κανέλας.

Τζίντζερ – Πιπερόριζα

Αυτή η αντιφλεγμονώδης ρίζα «τρυπώνει» σε πολλά χριστουγεννιάτικα γλυκά, όπως τα γνωστά gingerbread cookies. Παράλληλα, το τζίντζερ βοηθά το στομάχι, ειδικά όταν το έχουμε παρακάνει με τις γιορτινές λιχουδιές. Μελέτες δείχνουν ότι μειώνει το αίσθημα της ναυτίας και ενισχύει την πέψη.

Η ιστορία της πιπερόριζας ξεκινά στη Νότια Ασία πριν από περισσότερα από 5.000 χρόνια. Χρησιμοποιήθηκε στην Ινδία και την Κίνα για ιατρικούς λόγους, έφτασε στην Ευρώπη μέσω των Ελλήνων και των Ρωμαίων και εξελίχθηκε σε πολύτιμο μπαχαρικό. Το όνομά της προέρχεται από το λατινικό zingiber.

Γαρύφαλο

Δίνει πικάντικο και έντονο άρωμα σε χριστουγεννιάτικα μπισκότα, μελομακάρονα, κουλούρια, κέικ και μηλόπιτες. Μαζί με κανέλα και φλούδες πορτοκαλιού, δημιουργεί ένα υπέροχο φυσικό αρωματικό χώρου.

Πρόκειται για ένα μπαχαρικό αρχαιοτάτων χρόνων, που προέρχεται από τα αποξηραμένα άνθη του δέντρου. Είναι αντισηπτικό, βοηθά στις λοιμώξεις, διεγείρει την πνευματική λειτουργία, ενώ χρησιμοποιείται και στην αντιμετώπιση της ακμής, του έρπητα και της γήρανσης του δέρματος.

Μοσχοκάρυδο

Ζεστό, γλυκό και απόλυτα εορταστικό. Ταιριάζει σχεδόν παντού: σε σάλτσες, γλυκά, κέικ, μπισκότα, σούπες και ακόμη και στη ζεστή σοκολάτα.

Προέρχεται από τα Νησιά των Μπαχαρικών (Μολούκες) στην Ινδονησία και έχει πλούσια ιστορία από τον 7ο αιώνα. Έφτασε στην Ευρώπη μέσω των Αράβων και της Βενετίας και θεωρήθηκε εξαιρετικά πολύτιμο και ακριβό. Χρησιμοποιήθηκε τόσο στη μαγειρική όσο και στην ιατρική, αν και σε μεγάλες δόσεις μπορεί να είναι τοξικό.

Κάρδαμο

Το κάρδαμο είναι ένα από τα αρχαιότερα μπαχαρικά στον κόσμο και καλλιεργείται κυρίως στην Ινδία. Το πικάντικο άρωμά του δίνει χαρακτήρα σε χριστουγεννιάτικες συνταγές, μπισκότα και ζεστά ροφήματα.

Το αιθέριο έλαιο των σπόρων του είναι ελαφρώς αντιβακτηριδιακό, ανακουφίζει από κράμπες και βοηθά σε προβλήματα του στομάχου. Οι Αιγύπτιοι το μασούσαν για φρέσκια αναπνοή, ενώ Έλληνες και Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν ως άρωμα και σε γλυκίσματα. Οι στρατηγοί της αρχαιότητας το έδιναν στους στρατιώτες για κουράγιο.

Σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά στον κόσμο, μαζί με τον κρόκο και τη βανίλια, και συγκαταλέγεται στα «πέντε πολύτιμα μπαχαρικά» της ανατολικής φαρμακευτικής.

Κανέλα, γαρύφαλλο, μοσχοκάρυδο.
Μπαχαρικά που δεν νοστιμίζουν απλώς τις γιορτές, αλλά τις κάνουν αξέχαστες.
Γιατί, όπως και στο κρασί, η μαγεία κρύβεται στην ισορροπία και στη μνήμη.